تبیین وظایف متقابل حاکمان و مردم از منظر قرآن و حدیث

دکتر سید حسن آقابابایی در آغاز سخنرانی با استناد به آموزه‌های دینی، حکومت را پیمانی دوطرفه توصیف کرد که رابطه‌ای مبتنی بر مسئولیت‌پذیری متقابل است و نه استبدادی است و نه بی‌مسئولیت. وی در بخش نخست سخنان خود به وظایف حاکمان اشاره کرد و تأکید نمود: حاکمان موظفند به برقراری عدالت در تمام سطوح و شئون حکومت از جمله حوزه‌های قضایی، اقتصادی، فرهنگی و اجرایی اقدام کنند. 
عضو هیات علمی گروه معارف اسلامی افزود: حاکمان باید امانتدار باشند، اهل مشورت و خدمت‌گزار مردم، مهربان و دارای محبت باشند. همچنین در واگذاری مسئولیت‌ها به افراد شایسته کوشا باشند، در پرداخت حقوق کارگران دقت کنند، به طبقات محروم رسیدگی نمایند و ارتباط مستقیم و شفاف با مردم داشته باشند. پاسخگویی، پرهیز از حرص و طمع، دوری از خودپسندی و ریاست‌طلبی و وفای به عهد از دیگر ویژگی‌های حاکمان شایسته برشمرده شد. 
در ادامه، دکتر آقابابایی به وظایف مردم در برابر حاکمان پرداخت و تصریح کرد: اطاعت مردم از حاکمان مشروط است و تا زمانی که دستورات حاکم بر اساس قانون الهی باشد، مردم باید اطاعت کنند. علاوه بر این، مردم باید خیرخواه حاکمان باشند و از طریق امر به معروف و نهی از منکر بر عملکرد آنان نظارت داشته باشند. 
وی همچنین تأکید کرد: مردم باید در آشکار و نهان خیرخواه حاکمان باشند و از رفتارهای دوگانه، تملق، چاپلوسی یا نفاق پرهیز کنند. به بیان دیگر، نباید در حضور حاکم اظهار وفاداری و خیرخواهی کنند و در غیاب او بی‌تفاوت بوده یا راه خیانت و فساد در پیش گیرند.