اکرام به والدین از منظر آیه ۲۳ سوره اسراء، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت

دکتر رزاقی گفت: در احادیث، در مورد احسان به والدین بسیار سفارش شد و از آزردن آنان نکوهش به عمل آمده است. پاداش نگاه رحمت به والدین، حج مقبول است. رضایت آن دو رضاى الهى و خشم آنان خشم خداست. احسان به پدر و مادر عمر را طولانى مى‌کند و سبب مى ‌شود که فرزندان نیز به ما احسان کنند.از پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله سؤال شد: آیا پس از مرگ هم احسانى براى والدین هست؟ فرمود: آرى، از راه نماز خواندن براى آنان و استغفار برایشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهى ‌هایشان و احترام دوستان شان. (تفسیر مجمع البیان)
دکتر رزاقی در ادامه به تحلیل و بررسی اکرام به والدین از منظر آیه 23 سوره اسراء پرداخت که در ذیل آمده است:
خداوند در سوره اسراء آیه 23 می فرماید: «وَ قَضى‌ رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً.. پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید، هر گاه یکى از آنها- یا هر دو آنها- نزد تو، به سن پیرى برسند، کمترین اهانتى به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آن ها بگو.»
پیام‌های آیه:
1- توحید، در رأس همه ‌ى سفارش ‌هاى الهى است. «قَضى‌ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ»
 2 خدمتگزارى و احسان به پدر و مادر، از اوصاف موحّد واقعى است. «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
 3 - فرمانِ نیکى به والدین مانند فرمانِ توحید، قطعى و نسخ نشدنى است. «قَضى‌» 
4 - احسان به والدین در کنار توحید و اطاعت از خداوند آمده است تا نشان دهد این کار، هم واجب عقلى و وظیفه ‌ى انسانى است، هم واجب شرعى. «قَضى‌ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
 6 - در احسان به والدین، مسلمان بودن آنها شرط نیست. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
7 - در احسان به پدر و مادر، فرقى میان آن دو نیست. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
 8-  نیکى به پدر و مادر را بى‌واسطه و به دست خود انجام دهیم. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
 9- احسان، بالاتر از انفاق است و شامل محبّت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشکّر، مراقبت و امثال اینها مى ‌شود. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً»
 10- احسان به والدین، حدّ و مرز ندارد. «بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» (نه مثل فقیر که تا سیر شود و جهاد که تا رفع فتنه باشد و روزه که تا افطار باشد.)
11 - سفارش قرآن به احسان، متوجّه فرزندان است، نه والدین. «وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً» زیرا والدین نیازى به ‌سفارش ندارند و به طور طبیعى به فرزندان خود احسان مى ‌کنند.
12- هر چه نیاز جسمى و روحىِ والدین بیشتر باشد، احسان به آنان ضرورى ‌تر است. «یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ» 
13- پدر و مادر سالمند را به آسایشگاه نبریم، بلکه نزد خود نگه داریم. «عِنْدَکَ» 
14 - وقتى قرآن از رنجاندن سائل بیگانه ‌اى نهى مى ‌کند، «أَمَّا السَّائِلَ فَلا تَنْهَرْ» تکلیف پدر و مادر روشن است. «وَ لا تَنْهَرْهُما»
 15- هم احسان لازم است، هم سخن زیبا و خوب. «إِحْساناً ... قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً» (بعد از احسان، گفتار کریمانه مهم‌ترین شیوه ‌ى برخورد با والدین است.)
16 - در احسان به والدین و قول کریمانه، شرط مقابله نیامده است. یعنى اگر آنان هم با تو کریمانه برخورد نکردند، تو کریمانه سخن بگو. «وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً»