نقش علوم اطلاعات مکانی در کنترل بیماری‌های همه‌گیر

دکتر طبسی روش‌های پیشرفته تحلیل داده‌های مکانی را کلید شناخت الگوهای شیوع و اتخاذ تصمیمات به موقع برشمرد.

عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی عمران دانشگاه، سخنرانی خود را با اشاره به ضرورت ساماندهی داده‌های مکانی در مواجهه با پدیده‌های مکان‌محور آغاز کرد و با ذکر مثال‌هایی از تجارب بین‌المللی، توضیح داد که چگونه رویکردهای مبتنی بر سامانه اطلاعات مکانی ( GIS ) می‌تواند فراتر از نقشه‌ برداری ساده، ابزارهای تحلیلی قدرتمندی را فراهم آورد.

روش‌های کلیدی تحلیل اطلاعات مکانی در سلامت عمومی :

دکتر طبسی با تأکید بر تجربیات اخیر بشر در مواجهه با پاندمی‌هایی نظیر COVID-19 ، اظهار داشت که توانمندی‌های سامانه های اطلاعات مکانی در شناخت الگوهای فضایی و زمانی پدیده‌های مکان‌محور، دیگر یک مزیت نیست، بلکه یک ضرورت است . وی روش‌هایی چون نقشه‌برداری بیماری ( Disease Mapping )، مطالعات همبستگی جغرافیایی ( Geographic Correlation Studies ) و نظارت بر بیماری‌ها ( Disease Surveillance ) را به عنوان ابزارهای اصلی در اختیار تصمیم‌گیرندگان حوزه بهداشت دانست .

چالش‌های پیاده‌سازی در ایران :

دکتر طبسی اشاره کرد که در ایران، چالش اصلی اغلب نه در توانمندی‌های تحلیلی نرم‌افزاری، بلکه در کیفیت و استانداردسازی داده‌های ورودی نهفته است. فقدان یک رویه واحد برای جمع‌آوری مکان‌دقیق در سطح خانوار یا واحد بهداشت اولیه، مانع از دستیابی به تحلیل‌های دقیق مکانی می‌شود .

لزوم هم‌افزایی با تکنولوژی‌های نوین :

این پژوهشگر ، آینده کنترل بیماری‌ها را در گرو ادغام GIS با تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر دانست و گفت: با توجه به شیوع همه‌گیری‌های گسترده طی سال‌های اخیر، قابلیت‌های سامانه اطلاعات مکانی در زمینه شناخت الگوهای مکانی و زمانی پدیده‌های مکان‌محور، در کنار وجود روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و مدل‌های مبتنی بر عامل، لازم است تا کاربردهای GIS در ادغام با تکنولوژی‌های نوین برای کمک به سلامت عمومی بیش از پیش مشخص شود.

چشم‌انداز آینده (نتیجه‌گیری) :

وی گفت: این پژوهش می تواند مسیر پژوهشی موجود را در آینده نزدیک در راستای تقویت سلامت مبتنی بر مکان (Location-Based Health) ترسیم کرده و بر لزوم همکاری بین رشته‌ای میان گروه نقشه‌برداری و دانشکده‌های بهداشت تأکید کرد. این رویکرد نوین، زمینه را برای طراحی مداخلات پیشگیرانه مؤثرتر و مدیریت بهینه زیرساخت‌های بهداشتی در برابر تهدیدات آینده فراهم خواهد ساخت .

پژوهش‌های کاربردی در دانشگاه :

دکتر طبسی در پایان سخنرانی خود، به دستاوردهای عملی پژوهشگران جوان دانشگاه اشاره کرد و اعلام نمود که در حال حاضر، مطالعات میدانی و کاربردی گسترده‌ای با همت دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسی دانشگاه در دست اجراست. از جمله آن ها می‌توان به مطالعه شیوع مکانی بیماری‌های حیوان گزیدگی ، سالک و تب مالت اشاره نمود که نتایج آن‌ها می‌تواند مستقیماً به برنامه‌ریزی‌های بهداشت محیطی منطقه کمک کند.